"ยอมถอยออกมาก้าวหนึ่ง... เพื่อซาบซึ้งกับสิ่งที่อยู่ตรงหน้าได้ชัดเจนขึ้น" ประโยคคม ๆ ที่หลายคนอาจเคยได้ยิน นอกจากจะใช้กับชีวิตแล้ว ยังตรงเป๊ะกับอาการของคนที่เริ่มมี สายตายาวตามอายุ อีกด้วย

หากคุณเริ่มต้องยืดแขนสุดแรงเพื่ออ่านหนังสือ หรือมองมือถือไม่ชัดตอนระยะใกล้ อาจถึงเวลาทำความรู้จักกับภาวะนี้ พร้อมวิธีรักษาที่มากกว่าแค่แว่นตา เช่น การทำเลสิค ซึ่งเป็นทางเลือกที่กำลังได้รับความนิยม

สายตายาวตามอายุคืออะไร?

สายตายาวตามอายุ (Presbyopia) คือภาวะที่ดวงตาไม่สามารถปรับโฟกัสเพื่อมองใกล้ได้ตามปกติ มักเกิดขึ้นเมื่ออายุประมาณ 40 ปีขึ้นไป เนื่องจากเลนส์ตาและกล้ามเนื้อเล็ก ๆ รอบเลนส์เริ่มเสื่อมสภาพ ต่างจาก “สายตายาวโดยกำเนิด (Hyperopia)” ที่เกิดจากรูปร่างของลูกตา ภาวะสายตายาวตามอายุนี้เกิดจาก “อายุ” โดยตรง และส่งผลเฉพาะเมื่อมองใกล้เท่านั้น การมองไกลมักยังคงปกติ

สายตายาวตามอายุ (Presbyopia) คืออะไร?

สายตายาวตามอายุ หรือชื่อทางการแพทย์ว่า Presbyopia คือภาวะที่ดวงตาของเราไม่สามารถปรับโฟกัสเพื่อมองวัตถุใกล้ ๆ ได้ตามปกติ ซึ่งเป็นผลจากการเสื่อมสภาพของ “เลนส์แก้วตา” และ “กล้ามเนื้อตามัดเล็ก ๆ” ที่ทำหน้าที่ควบคุมการปรับรูปร่างของเลนส์ในดวงตา

โดยทั่วไปแล้ว เลนส์แก้วตาและกล้ามเนื้อตาจะมีความยืดหยุ่น ซึ่งเมื่อเรามองวัตถุใกล้ๆ กล้ามเนื้อตาจะหดเล็กลงพร้อมกับเลนส์ตาที่ขยายป่องขึ้นเพื่อรวบรวมแสงให้ภาพตกพอดีที่จอประสาทตา ซึ่งเป็นกลไกการปรับโฟกัสเพื่อให้มองภาพชัดขึ้น แต่เมื่ออายุมากขึ้น ประมาณ 40 ปีขึ้นไป เลนส์จะเริ่มเสื่อมสภาพ ความยืดหยุ่นน้อยลง ไม่สามารถป่องขึ้นได้ตามปกติ จึงทำให้ภาพไม่สามารถตกลงพอดีที่จอประสาทตาได้เมื่อมองระยะใกล้

ผลที่ตามมาคือ เราต้องเริ่ม ยืดแขนออกไปไกลขึ้น เพื่อให้สามารถอ่านหนังสือหรือดูมือถือได้ชัดเจนขึ้น หรือบางคนอาจรู้สึกว่าต้องเพ่งมากขึ้น ซึ่งนำไปสู่อาการล้าตา ปวดตา หรือแม้กระทั่งปวดหัวในบางราย

สาเหตุของสายตายาวตามอายุ

ปัจจัยเสี่ยงที่อาจเพิ่มโอกาสเกิดภาวะสายตายาวตามอายุ

แม้ภาวะสายตายาวตามอายุจะเกิดขึ้นกับทุกคนเมื่ออายุมากขึ้น แต่ก็มีบางปัจจัยที่อาจเร่งให้เกิดเร็วกว่าปกติหรือทำให้อาการรุนแรงขึ้น ได้แก่

ความสามารถในการโฟกัสระยะใกล้จะค่อย ๆ ลดลงตามอายุ โดยเฉพาะหลังช่วงอายุ 40 ปีขึ้นไป

งานวิจัยบางฉบับพบว่า ผู้หญิงอาจมีแนวโน้มเกิดภาวะนี้ได้เร็วกว่าผู้ชายเล็กน้อย อาจเกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน

ผู้ที่เคยเข้ารับการผ่าตัดตา เช่น ผ่าต้อกระจก หรือผ่าตัดแก้ไขสายตา อาจมีการเปลี่ยนแปลงของระบบการโฟกัสในระยะใกล้เร็วกว่าคนทั่วไป

การรับประทานอาหารที่ขาดวิตามินและสารต้านอนุมูลอิสระเป็นประจำ อาจเร่งให้เซลล์ดวงตาเสื่อมเร็วขึ้น

ภาวะนี้มักพบในนักดำน้ำที่โผล่ขึ้นจากน้ำอย่างรวดเร็ว ซึ่งอาจส่งผลต่อระบบไหลเวียนโลหิต รวมถึงเส้นเลือดในดวงตา

สายตายาวโดยกำเนิด vs สายตายาวตามอายุ แตกต่างกันอย่างไร

สิ่งสำคัญที่ควรเข้าใจคือ ภาวะสายตายาวตามอายุ แตกต่างจากสายตายาวโดยกำเนิด (Hyperopia) อย่างสิ้นเชิง